Bảo vệ, thúc đẩy quyền con người - Bài 1: Không ngừng hoàn thiện hệ thống pháp luật

Việt Nam đã không ngừng nỗ lực xây dựng một nhà nước của dân, do dân và vì dân, mà trước hết là xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩ...

Việt Nam đã không ngừng nỗ lực xây dựng một nhà nước của dân, do dân và vì dân, mà trước hết là xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, cải thiện, nâng cao hệ thống pháp luật về quyền con người.

Luật An ninh mạng được thông qua ngày 12/6/2018 tại Kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XIV. Ảnh: Trọng Đức/TTXVN

Việc thông qua Hiến pháp năm 2013 với một chương riêng về "Quyền con người, quyền và nghĩa vụ công dân" và sau đó chỉ trong vòng 4 năm (2014-2018) thông qua hơn 90 văn bản quy phạm pháp luật liên quan quyền con người, là những nỗ lực hết sức có ý nghĩa, tạo khuôn khổ pháp lý quan trọng cho việc bảo đảm trên thực tế quyền con người, quyền công dân. Cùng với những bước tiến đó là việc không ngừng phấn đấu hoàn thiện thể chế và tạo dựng cơ sở vật chất để bảo đảm tốt hơn quyền con người.

Bảo vệ, thúc đẩy quyền con người

Tôn trọng, bảo vệ và thúc đẩy quyền con người được thể hiện xuyên suốt trong các chiến lược, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, Chiến lược cải cách tư pháp cũng như trong quá trình triển khai các nghĩa vụ và cam kết quốc tế của Việt Nam, trong đó có các khuyến nghị Cơ chế Rà soát định kỳ phổ quát (UPR) mà Việt Nam đã chấp thuận. Kể từ lần rà soát chu kỳ II, Việt Nam đã nỗ lực mạnh mẽ nhằm hoàn thiện cả về mặt pháp luật, thể chế, chính sách về quyền con người, tạo nền tảng vững chắc mang lại những kết quả thực tiễn đáng khích lệ.

Ông Đoàn Công Huynh, Cục trưởng Cục Thông tin đối ngoại (Bộ Thông tin và Truyền thông) chia sẻ, trong vài năm gần đây, Việt Nam đã nỗ lực và đạt nhiều thành tựu trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về quyền con người, thực hiện tốt các khuyến nghị quốc tế về nhân quyền mà Việt Nam chấp thuận thông qua các cơ chế của Liên hợp quốc như Cơ chế Rà soát định kỳ phổ quát; cơ chế báo cáo định kỳ các Công ước mà Việt Nam là thành viên; xây dựng các chương trình hành động quốc gia về thực hiện Chương trình nghị sự 2030 về các mục tiêu phát triển bền vững và Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu; nỗ lực trong việc triển khai các chương trình phát triển, đặc biệt là việc hỗ trợ người dân ở các vùng chịu ảnh hưởng của thiên tai. Dù còn nhiều thách thức, Việt Nam sẽ nỗ lực để người dân ngày càng được thụ hưởng tốt hơn quyền con người và thành quả của công cuộc phát triển đất nước.

Hiến pháp 2013 được Quốc hội thông qua ngày 28/11/2013 và có hiệu lực từ 1/1/2014 là sự kế thừa và phát triển các chế định quyền con người, quyền công dân, đáp ứng đầy đủ các nhu cầu chính đáng và ngày càng tăng về quyền và tự do của nhân dân, phù hợp với các chuẩn mực quốc tế về quyền con người. Hiến pháp 2013 gồm 11 chương, 120 điều, trong đó có riêng Chương II với 36 điều chế định trực tiếp và quy định rõ ràng các quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.

So với Hiến pháp 1992, Hiến pháp 2013 mở rộng nội dung về quyền, có các điều khoản riêng về quyền con người như: quyền bình đẳng, không bị phân biệt đối xử trước pháp luật; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm; quyền bảo vệ đời tư; quyền tiếp cận thông tin; quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội; quyền bình đẳng giới; quyền biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân; quyền được xét xử công bằng, công khai và không bị coi là có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án kết tội của Tòa án; quyền sở hữu tài sản tư nhân; quyền bảo đảm an sinh xã hội; quyền có việc làm.

Hiến pháp 2013 chế định một số quyền mới, như quyền sống, các quyền về nghiên cứu khoa học và công nghệ, sáng tạo văn học, nghệ thuật và thụ hưởng lợi ích từ các hoạt động đó, quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị văn hóa, tham gia đời sống văn hóa, sử dụng các cơ sở văn hóa, quyền xác định dân tộc, sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ, lựa chọn ngôn ngữ giao tiếp, quyền được sống trong môi trường trong lành, quyền không bị trục xuất, giao nộp cho nước khác, quyền có nơi ở hợp pháp, quyền được hưởng an sinh xã hội.

Hiến pháp 2013 khẳng định nghĩa vụ của Nhà nước về công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân, đồng thời quy định “Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng”; “mọi người có nghĩa vụ tôn trọng quyền của người khác”; “việc thực hiện quyền con người, quyền công dân không được xâm phạm lợi ích quốc gia, dân tộc, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác”.

Sửa đổi, ban hành mới văn bản luật, pháp lệnh liên quan đến quyền con người

Từ năm 2014-2018, Việt Nam đã bổ sung, sửa đổi hoặc ban hành mới 96 văn bản luật, pháp lệnh liên quan đến việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân, phù hợp với Hiến pháp 2013.

Một số đạo luật quan trọng được Quốc hội thông qua trong thời gian này gồm có: Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân 2014, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2014, Luật Nhà ở 2014, Bộ luật Hình sự 2015, Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, Bộ luật Dân sự 2015, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, Luật Tố tụng Hành chính 2015, Luật Tổ chức cơ quan điều tra Hình sự 2015, Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam 2015, Luật Trưng cầu ý dân 2015, Luật An toàn thông tin mạng 2015, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016, Luật Trẻ em 2016, Luật Báo chí 2016, Luật Tiếp cận thông tin 2016, Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ 2017, Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước 2017, Luật Trợ giúp pháp lý 2017, Luật An ninh mạng 2018....

Trong đó, một số luật lần đầu tiên được ban hành để thể chế kịp thời các quy định về quyền con người, quyền công dân của Hiến pháp 2013 (Luật Tiếp cận thông tin, Luật Trưng cầu dân ý).

Cùng với đó, các Luật Đầu tư 2014, Luật Doanh nghiệp 2014, Luật Quy hoạch 2017, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017 đã góp phần củng cố khung pháp lý bảo đảm quyền tự do kinh doanh của người dân và doanh nghiệp.

Hiện nay, một số dự án luật khác liên quan đến quyền con người đang được thúc đẩy, trong đó có Bộ luật Lao động sửa đổi, Luật Khám bệnh, chữa bệnh, Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam, Luật Dự phòng và nâng cao sức khỏe, Luật Phòng, chống tham nhũng, Luật Đặc xá sửa đổi, Luật Thi hành án hình sự, Luật về Hội...

Quá trình dự thảo xây dựng các văn bản luật đều có sự tham vấn ý kiến của các tổ chức xã hội, nhân dân, được đăng tải công khai trên website của Chính phủ.

Tháng 9/2017, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án đưa nội dung quyền con người vào chương trình giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân. Trong đó, nội dung quyền con người được giáo dục từ bậc mầm non đến đại học.

Mục tiêu của Đề án là đến năm 2025, 100% các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân tổ chức giáo dục quyền con người cho người học. Đề án được kỳ vọng sẽ khắc phục được căn bản những hành vi vi phạm nói trên về quyền con người.

Bài 2: Bảo đảm thực thi quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo

Nguồn: Báo Tin tức